Pryszczyca, znana również jako choroba racic i pyska (ang. Foot and Mouth Disease, FMD), to wysoce zaraźliwa choroba wirusowa dotykająca zwierzęta parzystokopytne, takie jak bydło, świnie, owce, kozy oraz dzikie zwierzęta, w tym jelenie i dziki. Choroba ta charakteryzuje się nagłym pojawieniem się gorączki, a następnie pęcherzyków i owrzodzeń w jamie ustnej (na języku, wargach, dziąsłach), na stopach (między racicami, na koronkach racic) oraz na wymieniu i strzykach u samic. Zakażenie następuje bardzo łatwo poprzez bezpośredni kontakt z chorymi zwierzętami, ale także drogą powietrzną, przez zanieczyszczoną paszę, wodę, sprzęt, a nawet ubrania i obuwie ludzi mających kontakt z zarażonymi zwierzętami. Wirus pryszczycy jest bardzo odporny na działanie czynników środowiskowych i może przetrwać przez długi czas poza organizmem żywiciela. Objawy choroby obejmują również apatię, brak apetytu, spadek produkcji mleka, ślinienie się, kulawizny, a u młodych zwierząt może dojść do biegunki i nagłej śmierci. Pryszczyca nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi, jednakże jej wystąpienie powoduje ogromne straty ekonomiczne w rolnictwie ze względu na konieczność wybicia stad, ograniczenia w handlu zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego oraz koszty związane z monitorowaniem i zwalczaniem choroby. Polska jest krajem wolnym od pryszczycy od 1971 roku, jednakże ze względu na sytuację epizootyczną w Europie, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmuje intensywne działania prewencyjne, aby zapobiec ponownemu pojawieniu się tej groźnej choroby na terenie kraju.
Zmiany w polskich ogrodach zoologicznych
Zmiany w polskich ogrodach zoologicznych zostały wprowadzone w odpowiedzi na zagrożenie pryszczycą, mimo że w Polsce nie stwierdzono żadnego przypadku od wielu lat. Warszawskie zoo, na przykład, wprowadziło maty dezynfekujące przy wejściu oraz zamknęło niektóre strefy dla zwiedzających. Dodatkowo, odwiedzający nie mają możliwości dotykania ani karmienia zwierząt, co ma na celu zminimalizowanie ryzyka przeniesienia wirusa. Podobne środki ostrożności podjęło zoo w Opolu, gdzie zakazano wnoszenia produktów pochodzenia zwierzęcego na teren ogrodu, a przed wejściem do wolier obowiązuje obowiązkowa dezynfekcja rąk. W krakowskim zoo zdecydowano się na zamknięcie minizoo, gdzie kontakt ze zwierzętami był bardziej bezpośredni. Zarówno warszawskie, jak i inne polskie zoo podkreślają, że chociaż wirus pryszczycy może teoretycznie przenosić się na ludzi, to objawy u nich są zazwyczaj łagodne. Wprowadzone środki prewencyjne mają przede wszystkim na celu ochronę zwierząt znajdujących się w ogrodach oraz zapewnienie bezpieczeństwa odwiedzającym. Zespół Zarządzania Kryzysowego Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapewnia, że sytuacja w kraju jest stabilna, a podjęte działania mają charakter zapobiegawczy.
Współpraca z inspekcjami i służbami
Współpraca z inspekcjami i służbami jest kluczowym elementem strategii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie zabezpieczenia Polski przed pryszczycą. Ministerstwo aktywnie współpracuje z Główną Inspekcją Weterynaryjną, która odgrywa główną rolę w monitorowaniu i zwalczaniu chorób zwierząt. Ponadto, w działania prewencyjne zaangażowane są również służby mundurowe, takie jak Państwowa Straż Pożarna oraz Straż Graniczna. Na granicach kraju wprowadzono obowiązek dezynfekcji pojazdów przewożących zwierzęta i produkty pochodzenia zwierzęcego, a transport bydła jest poddawany ścisłej kontroli. Szczególny nacisk kładziony jest na południową granicę Polski, gdzie ruch zwierząt jest monitorowany w sposób ciągły. Mimo że pryszczyca nie występuje obecnie w Polsce, to jej pojawienie się w krajach sąsiednich, takich jak Węgry i Słowacja, stanowi poważne zagrożenie. Chociaż przebieg choroby u ludzi jest zazwyczaj łagodny, osoby pracujące w gospodarstwach rolnych i mające kontakt ze zwierzętami powinny zachować szczególną ostrożność i przestrzegać zasad higieny, aby nie przyczynić się do ewentualnego rozprzestrzeniania się wirusa.
Policja monitoruje ogłoszenia o handlu zwierzętami
Policja monitoruje ogłoszenia o handlu zwierzętami w Polsce, co stanowi kolejny element działań mających na celu zapobieganie pryszczycy. Jak informuje serwis Strefa Agro, Wydział Walki z Cyberprzestępczością przeprowadził analizę aż 10 500 ogłoszeń dotyczących kupna i sprzedaży zwierząt. Szczególną uwagę zwrócono na legalność pochodzenia oferowanych zwierząt oraz posiadanych przez nie szczepień. Działania kontrolne prowadzone są nie tylko w przestrzeni internetowej, ale również na granicach województw opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego, podkarpackiego i małopolskiego, które sąsiadują z krajami, gdzie wykryto przypadki pryszczycy. Transport zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego został ograniczony do siedmiu wyznaczonych przejść granicznych na południowej granicy Polski. W województwie zachodniopomorskim, gdzie znajdują się porty i inne punkty graniczne, również prowadzone są szczegółowe kontrole przewozów zwierząt, mięsa, słomy i siana, aby zapobiec ewentualnemu zawleczeniu wirusa na teren kraju.
Jak rozpoznać pryszczycę?
Jak rozpoznać pryszczycę jest kluczową wiedzą dla każdego hodowcy zwierząt parzystokopytnych. Do głównych objawów tej choroby należą gorączka, apatia, brak apetytu oraz spadek produkcji mleka u zwierząt mlecznych. Charakterystycznym symptomem są również pęcherze pojawiające się na języku i wargach zwierząt. W przypadku zaobserwowania któregokolwiek z tych objawów, niezwykle ważne jest, aby niezwłocznie zgłosić ten fakt do powiatowego lekarza weterynarii lub skontaktować się z lokalnymi władzami. Szybka reakcja i zgłoszenie podejrzenia choroby mogą znacząco ograniczyć potencjalne rozprzestrzenianie się wirusa i zminimalizować straty ekonomiczne.
Działania zapobiegawcze
Działania zapobiegawcze są niezwykle istotne w kontekście zagrożenia pryszczycą. W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby w stadzie, zaleca się natychmiastową izolację chorych zwierząt od reszty stada oraz ograniczenie dostępu osób postronnych do gospodarstwa. Pryszczyca jest chorobą, która może prowadzić do ogromnych strat finansowych dla rolników i całej gospodarki, w tym do konieczności wybicia całych stad zwierząt oraz wprowadzenia zakazu obrotu zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego na danym obszarze. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główna Inspekcja Weterynaryjna apelują do hodowców o zachowanie czujności i ścisłe przestrzeganie zasad bioasekuracji w swoich gospodarstwach, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się i rozprzestrzeniania się pryszczycy. W komunikacie Gminy Kościelisko podkreślono, że wirus pryszczycy może być przenoszony nie tylko przez zwierzęta, ale także przez ludzi, sprzęt gospodarski, ptaki, owady, gryzonie, środki transportu, a nawet odzież, co dodatkowo podkreśla znaczenie przestrzegania zasad higieny i ostrożności.
