Język polski, oparty na wyraźnym podziale na formy męskie i żeńskie, może być wyzwaniem, gdy próbujemy mówić o osobach niebinarnych. Osoby te nie identyfikują się wyłącznie z jedną z tych płci, dlatego często preferują neutralne lub alternatywne formy językowe. Artykuł ten wyjaśnia, jak mówić do osób niebinarnych, jakie zaimki stosować i jak odpowiednio odmieniać wyrazy, prezentując liczne przykłady dla lepszego zrozumienia.
Kim są osoby niebinarne?
Osoby niebinarne to osoby, które nie identyfikują się wyłącznie z kategorią męską lub żeńską. Ich tożsamość płciowa może być płynna, dynamiczna lub całkowicie odmienna od tradycyjnych norm. W związku z tym język, którego używamy, powinien być elastyczny i otwarty na różnorodność. Jednym z pierwszych kroków jest zrozumienie, jakich zaimków i form gramatycznych używać.
Jakie zaimki stosować wobec osób niebinarnych?
Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie. Osoby niebinarne mogą preferować różne zaimki, w tym „on/jego,” „ona/jej,” „oni/ich,” „ono/jego,” a nawet zupełnie nowe, niestandardowe formy. Ważne jest, aby pytać każdą osobę indywidualnie o jej preferencje.
Najczęściej stosowane zaimki:
- Oni/ich – forma ta jest coraz bardziej powszechna, mimo że odnosi się do jednej osoby, używamy liczby mnogiej.
- Ono/jego – często wybierane przez osoby niebinarne chcące podkreślić neutralność.
- On/ona – niektóre osoby niebinarne mogą korzystać z tych zaimków zamiennie, w zależności od sytuacji lub nastroju.
Przykłady użycia:
- „Pat jest dzisiaj zmęczone. Prosi, żebyśmy dali jemu/jej trochę czasu na odpoczynek.”
- „Alex mówi, że oni/ich chcą spotkać się z nami jutro.”
Jak odmieniać imiona i zaimki osób niebinarnych?
Odmiana imion osób niebinarnych zależy od preferencji danej osoby. Jednym ze sposobów jest używanie imienia w formie podstawowej, zamiast dodawania tradycyjnych końcówek.
Przykłady odmiany:
- Zaimki „oni/ich” w zdaniach:
- „Oni poszli do kina” (choć mówimy o jednej osobie).
- Zaimki „ono/jego” w zdaniach:
- „Ono jest zadowolone ze swojego projektu.”
Jak mówić do osób niebinarnych w formie trzeciej?
Formy trzeciej osoby są najtrudniejsze do zastosowania, zwłaszcza jeśli nie znamy preferencji osoby niebinarnej. Najlepszym rozwiązaniem jest użycie neutralnych form, takich jak „osoba” lub użycie imienia.
Przykłady zwracania się:
- Zamiast „Czy on chce kawy?” lub „Czy ona chce kawy?”, możemy powiedzieć: „Czy Alex chce kawy?”
- Zamiast „On jest świetny” lub „Ona jest świetna”, można powiedzieć „Pat jest świetne.”
Więcej przykładów:
- „Nie wiem, czy Alex już skończyło swoje zadanie.”
- „Czy mogę pomóc Alex z ich projektem?”
Jak mówić w formie liczby mnogiej?
Niektóre osoby niebinarne preferują, aby mówić o nich w liczbie mnogiej, co w języku polskim nadal brzmi nieco nietypowo, ale jest wyrazem szacunku.
Przykłady użycia liczby mnogiej:
- „Oni są bardzo zadowoleni z tego, jak przebiegał projekt.”
- „Czy możemy zapytać ich, jak się czują?”
Przykład rozmowy z osobą niebinarną o planach wakacyjnych
Aby lepiej zrozumieć, jak mówić do osób niebinarnych, przedstawiamy przykładową rozmowę, w której Łukasz i Benjamin rozmawiają z osobą niebinarną imieniem Alex, która wkrótce leci na wakacje do Malagi. Alex preferuje neutralne zaimki „ono/jego”.
Łukasz: Cześć, Alex! Słyszałem, że wybierasz się na wakacje. Gdzie dokładnie lecisz?
Alex: Tak, lecę do Malagi na tydzień. Już nie mogę się doczekać!
Łukasz: Brzmi świetnie! Czy masz już jakieś plany na czas spędzony w Maladze?
Alex: Chciałoby się spędzić większość czasu na plaży, ale także zwiedzić stare miasto i spróbować lokalnej kuchni. Wiesz, tam podobno są pyszne tapas.
Benjamin: A z kim lecisz? Samodzielnie czy z kimś jeszcze?
Alex: Tym razem lecę samodzielnie, ale cieszę się, że będę mieć trochę czasu dla siebie.
Łukasz: To fantastycznie! A w jakim hotelu się zatrzymujesz?
Alex: Zarezerwowałem/am mały pensjonat blisko plaży. Wydaje się bardzo przytulny, a widok na morze jest niesamowity.
Benjamin: Super! A planujesz jakieś wycieczki poza miasto?
Alex: Tak, chciałoby się odwiedzić Rondę i Gibraltar. Słyszałem/am, że to miejsca, których nie można przegapić, będąc w okolicy.
Łukasz: Brzmi, jakbyś miał/a naprawdę świetny plan! Mam nadzieję, że spędzisz fantastyczny czas!
Alex: Dziękuję! Nie mogę się doczekać, aż tam dotrę!
Ta rozmowa pokazuje, jak można płynnie włączać neutralne formy do codziennej komunikacji. Kluczem jest tu konsekwentne używanie preferowanych przez osobę niebinarną zaimków i unikanie sztywnych form, które mogą brzmieć nienaturalnie.
Jak formy neutralne wpływają na codzienny język?
W języku polskim brakuje neutralnych form czasowników, co często zmusza nas do kreatywności. Można używać form bezosobowych lub zrezygnować z odmiany przez rodzaj. Praktykowanie takich form w codziennej komunikacji to krok w stronę bardziej inkluzywnego języka.
Wskazówki dotyczące użycia języka wobec osób niebinarnych
- Zawsze pytaj o preferencje zaimków: „Jak mogę się do Ciebie zwracać?” lub „Jakich zaimków używasz?” to pytania, które pokazują troskę i szacunek.
- Unikaj założeń: Jeśli nie jesteś pewny, użyj imienia osoby.
- Ćwicz neutralne formy: Zamiast „Czy on już skończył pracę?” użyj „Czy ta osoba skończyła już pracę?”
Jak język ewoluuje w kontekście osób niebinarnych
Polski język ewoluuje, stając się coraz bardziej otwarty na nowe formy wyrażania tożsamości płciowej. Chociaż neutralne formy nie są jeszcze powszechne, ich rosnące użycie świadczy o tym, że społeczeństwo staje się coraz bardziej świadome różnorodności.
Podsumowanie
Mówienie o osobach niebinarnych w języku polskim może być wyzwaniem, ale jest to krok w kierunku bardziej otwartego i szanującego społeczeństwa. Kluczem jest zrozumienie i respektowanie preferencji językowych danej osoby, a także gotowość do nauki i adaptacji. Choć język polski nie oferuje jeszcze szerokiej gamy neutralnych form, praktykowanie i wprowadzanie ich do codziennej komunikacji pozwala na tworzenie przestrzeni, w której każda osoba czuje się widoczna i akceptowana. Dzięki takiemu podejściu język staje się narzędziem jednoczącym, a nie dzielącym, co jest istotne w budowaniu zrozumienia dla różnorodności w naszym społeczeństwie.
Co o tym myślisz? Skomentuj!