Otyłość jest jednym z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Europa, choć ogólnie wypada lepiej w porównaniu z innymi regionami świata, doświadcza wyraźnych różnic w częstości występowania otyłości między poszczególnymi krajami. Rysują się szczególnie mocne kontrasty między wschodnią a zachodnią częścią kontynentu, co wynika z różnorodnych czynników kulturowych, dietetycznych oraz stylu życia. W artykule przedstawimy, jak wygląda sytuacja otyłości w Europie na podstawie dostępnych danych, omówimy najważniejsze czynniki wpływające na te różnice oraz wskażemy na kluczowe wyzwania zdrowotne związane z tym problemem.
Zróżnicowanie wskaźników otyłości w Europie
Według danych zebranych przez Global Obesity Observatory w 2022 roku, wskaźniki otyłości w Europie wykazują znaczne różnice, zarówno geograficznie, jak i pod względem wpływających na nie czynników socjoekonomicznych. Najwyższy poziom otyłości odnotowano w Gruzji (35,5%), a zaraz za nią w Turcji (34,4%) i na Węgrzech (32,8%). Z kolei kraje takie jak Szwajcaria (10,0%) i Włochy (12,5%) wykazują najniższe wskaźniki. To wyraźnie pokazuje, że problem ten dotyka w większym stopniu kraje wschodnie i południowe, gdzie tradycyjna dieta i zmieniający się styl życia mają duży wpływ na zdrowie obywateli.
Dlaczego wschodnia i południowa Europa boryka się z wyższym wskaźnikiem otyłości?
Otyłość w Europie Wschodniej i na Bałkanach jest znacznie bardziej powszechna niż w zachodniej części kontynentu. W krajach takich jak Serbia (28,3%), Polska (26,9%) i Rumunia (31%) otyłość stała się poważnym problemem zdrowotnym. Tradycyjna dieta tych regionów, bogata w węglowodany i tłuszcze, w połączeniu z coraz bardziej siedzącym trybem życia, przyczynia się do wzrostu liczby osób z nadwagą.
W krajach tych na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci doszło również do znaczących zmian ekonomicznych i społecznych, co miało wpływ na codzienne nawyki żywieniowe. Wzrost zamożności nie zawsze idzie w parze z poprawą nawyków zdrowotnych. Wręcz przeciwnie, w wielu krajach następuje wzrost konsumpcji produktów przetworzonych, które są bogate w cukry i tłuszcze. Dodatkowo, brak dostępu do nowoczesnych programów zdrowotnych i edukacji w zakresie zdrowego żywienia jeszcze bardziej pogłębia ten problem.
Jak zachodnia Europa radzi sobie z problemem otyłości?
Kraje zachodnie, takie jak Francja (18,9%), Hiszpania (16,2%) czy Szwajcaria (10,0%), mają znacznie niższe wskaźniki otyłości, co można przypisać lepszym systemom opieki zdrowotnej, większej świadomości zdrowotnej oraz publicznym kampaniom na rzecz zdrowego stylu życia. W tych krajach promowanie aktywności fizycznej, regulacje dotyczące jakości żywności oraz programy edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży przynoszą efekty.
Francja, na przykład, jest znana z tzw. „francuskiego paradoksu” – mimo że dieta opiera się na tłustych serach, winie i pieczywie, Francuzi rzadziej cierpią na choroby serca i otyłość. Można to wytłumaczyć mniejszymi porcjami jedzenia, większym spożyciem świeżych produktów i zdrowych tłuszczów oraz silnym wpływem kultury jedzenia posiłków z umiarem.
Wpływ na systemy opieki zdrowotnej
Otyłość niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne, w tym zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 oraz niektórych nowotworów. Wzrost liczby osób otyłych w Europie Wschodniej i Południowej wywiera ogromny nacisk na tamtejsze systemy opieki zdrowotnej. Leczenie chorób związanych z otyłością jest kosztowne, a brak odpowiednich działań prewencyjnych może prowadzić do dalszej eskalacji problemu.
Z drugiej strony, w krajach Europy Zachodniej, gdzie prowadzi się intensywne kampanie na rzecz promocji zdrowia, problem ten jest lepiej zarządzany. Programy takie jak wsparcie dla osób chcących zrzucić wagę, dostęp do porad dietetycznych oraz inwestowanie w zdrową żywność przyczyniają się do poprawy zdrowia publicznego.
Otyłość a edukacja i świadomość społeczna
Edukacja na temat zdrowego stylu życia oraz dostęp do informacji o skutkach otyłości są kluczowe w walce z tym problemem. W krajach, gdzie system edukacji włącza programy promujące zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną, wskaźniki otyłości są niższe. Przykładem może być Szwajcaria, która nie tylko ma niski poziom otyłości, ale również skuteczne kampanie zdrowotne skierowane do młodych osób, zachęcające do zdrowego stylu życia od najmłodszych lat.
Kluczowe wyzwania na przyszłość
Mimo pewnych sukcesów w walce z otyłością, Europa stoi przed wieloma wyzwaniami. Zmieniające się wzorce pracy, urbanizacja oraz rosnący dostęp do przetworzonej żywności to czynniki, które mogą przyczyniać się do wzrostu liczby osób z nadwagą w nadchodzących latach. W niektórych krajach, zwłaszcza wschodnich i bałkańskich, niezbędne są bardziej intensywne działania w zakresie prewencji oraz edukacji zdrowotnej.
Podsumowanie
Otyłość jest rosnącym problemem zdrowotnym w Europie, a różnice między wschodnią a zachodnią częścią kontynentu są znaczące. Choć w krajach takich jak Szwajcaria czy Francja wdrożono skuteczne programy walki z otyłością, w Europie Wschodniej i Południowej problem ten nadal narasta. Wspólnym wyzwaniem dla wszystkich krajów jest jednak zwiększenie świadomości na temat skutków otyłości oraz promowanie zdrowego stylu życia na szeroką skalę.
