Rosyjski parlament wprowadził nowe przepisy, które uniemożliwiają osobom z krajów zezwalających na zmianę płci adopcję dzieci z Rosji. Ustawa ta, mająca na celu obronę „tradycyjnych wartości” Rosji, została przyjęta niemal jednogłośnie 26 września 2024 roku. To kolejny krok w polityce kraju wymierzonej przeciwko społeczności LGBTQ+.
Ochrona tradycyjnych wartości
Wprowadzenie ustawy, której celem jest „ochrona dziecka”, wynika z rosnącej niechęci Rosji do krajów, które pozwalają na zmianę płci przez medyczną interwencję oraz umożliwiają prawne uznawanie zmiany płci. Jak stwierdził przewodniczący Dumy Państwowej, Wiaczesław Wołodin: „Z tą ustawą chronimy dziecko; robimy wszystko, aby dziecko nie trafiło do kraju, gdzie dozwolone są małżeństwa jednopłciowe i zmiana płci” – „With this law we are protecting the child; we are doing everything for the child not to end up in a country where same-sex marriage and sex change is allowed.”
Proces legislacyjny i dalsze kroki
Aby ustawa stała się częścią rosyjskiego prawa, musi przejść jeszcze przez dwa dodatkowe czytania i zostać zatwierdzona przez wyższą izbę parlamentu, a następnie podpisana przez prezydenta Władimira Putina. Nie pozostawia to jednak wątpliwości co do kierunku, w jakim podąża Rosja w kwestii ochrony swoich wartości. Duma Państwowa podkreśliła, że nowe przepisy to wyraz sprzeciwu wobec „chorych” praktyk krajów, które umożliwiają prawne uznanie zmiany płci, w tym Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
Ostre stanowisko Rosji wobec społeczności LGBTQ+
To nie pierwszy raz, gdy Rosja wprowadza przepisy ograniczające prawa społeczności LGBTQ+. W 2023 roku kraj ten zakazał działalności tzw. „międzynarodowego ruchu LGBT”, a Sąd Najwyższy ogłosił go „organizacją ekstremistyczną”. Wcześniej, w 2013 roku, Rosja wprowadziła tzw. ustawę o „propagandzie homoseksualnej”, zakazując wszelkiej promocji „nietradycyjnych stosunków seksualnych” w sferze publicznej, online, w filmach oraz reklamach.
Rozszerzenie tych przepisów w 2023 roku objęło szerszy zakres działań i nadało im bardziej restrykcyjny charakter, co jeszcze bardziej ograniczyło możliwości wyrażania tożsamości i orientacji seksualnej w Rosji. Obecne przepisy oznaczają, że osoby oraz organizacje promujące lub wspierające społeczność LGBTQ+ mogą być ścigane z mocy prawa.
Upadek międzynarodowej adopcji w Rosji
Adopcja dzieci z Rosji przez cudzoziemców drastycznie spadła od 2012 roku, a niemal zupełnie ustała po inwazji Rosji na Ukrainę. Według oficjalnych danych cytowanych przez AFP, w 2023 roku jedynie sześcioro dzieci zostało adoptowanych przez osoby spoza Rosji. Wprowadzenie nowej ustawy jeszcze bardziej ograniczy ten już i tak niewielki proceder, praktycznie uniemożliwiając adopcję przez osoby z krajów, które uznają prawo do zmiany płci.
Kontrowersje wokół ustawy
Wielu obserwatorów i działaczy na rzecz praw człowieka postrzega wprowadzenie tej ustawy jako kolejny krok w izolowaniu Rosji od międzynarodowych standardów praw człowieka. Ustawa ta wpisuje się w szerszą politykę Kremla, która od lat dąży do umocnienia „tradycyjnych wartości” oraz zwalczania wszelkich wpływów uznawanych za zagraniczne czy obce.
Działania rosyjskiego rządu są w dużej mierze odpowiedzią na postępujące zmiany w krajach zachodnich, gdzie coraz większą uwagę poświęca się prawom osób LGBTQ+. W wyniku tego, Rosja próbuje zdefiniować swoje wartości w opozycji do zachodnich norm, co skutkuje tworzeniem coraz bardziej rygorystycznych przepisów prawnych.
Reakcje ze strony społeczności międzynarodowej
Decyzja rosyjskiego parlamentu wywołała falę krytyki ze strony społeczności międzynarodowej. Organizacje praw człowieka, takie jak Amnesty International czy Human Rights Watch, potępiły ustawę, określając ją jako „dyskryminującą” oraz „sprzeczną z międzynarodowymi standardami praw człowieka”. W ich opinii ograniczanie możliwości adopcji na podstawie kryteriów związanych z prawami osób LGBTQ+ jest przejawem homofobii i transfobii w rosyjskim systemie prawnym.
Kontekst polityczny i społeczny
Rosyjskie działania na arenie międzynarodowej od lat budzą kontrowersje, a przyjęcie tej ustawy jest kolejnym dowodem na to, że kraj ten nie zamierza rezygnować ze swojej polityki izolacjonizmu i propagowania „tradycyjnych wartości”. Władze Rosji wielokrotnie podkreślały, że są zdeterminowane bronić swoich zasad, nawet jeśli oznacza to konfrontację z międzynarodowymi normami.
Wnioski
Nowe przepisy dotyczące adopcji stanowią kolejny dowód na rosnącą wrogość Rosji wobec społeczności LGBTQ+ i krajów, które uznają prawa osób transpłciowych. Działania te wpisują się w szerszy kontekst polityki Kremla, mającej na celu umocnienie tradycyjnych wartości i przeciwdziałanie wpływom, które postrzega jako zagrożenie dla rosyjskiej tożsamości narodowej.
Wydaje się, że Rosja nie zamierza zmienić swojego kursu, a nowe przepisy stanowią jedynie kolejne narzędzie w walce z postrzeganą „zachodnią dekadencją”. Takie działania skłaniają do refleksji nad przyszłością praw człowieka w tym kraju oraz relacjami Rosji z resztą świata.
